Δυτική Αττική: Οι θάνατοι από νεοπλασίες, 1999-2018
Ο Δημήτρης Μπουρίκος Πολιτικός- Κοινωνικός Επιστήμονας, Απόφοιτος Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης γραφει:
Ο απόλυτος αριθμός των θανόντων από νεοπλασίες, μόνιμων κατοίκων στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής, ανήλθε στους 386 συνανθρώπους μας το 2018. Ο αριθμός αυτός είναι ο τρίτος υψηλότερος σε ετήσια βάση για την περίοδο 1999-2018 και αποτυπώνει την αυξητική τάση στην περιοχή μας (βλ. Διάγραμμα 1).
Κάνοντας χρήση των στοιχείων για τις αιτίες θανάτων ανά τόπο μόνιμης κατοικίας των θανόντων την περίοδο 1999-2018 και συγκρίνοντας την Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής (Δήμοι Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Μάνδρας- Ειδυλλίας- Ερυθρών, Μεγάρων και Φυλής) με την υπόλοιπη Περιφέρεια Αττικής, διαπιστώνεται ότι το ποσοστό των θανάτων από νεοπλασίες στην Δυτική Αττική έχει αυξηθεί κατά 26,5% έναντι 12,6% στη λοιπή Περιφέρεια Αττικής την αναφερόμενη περίοδο (βλ. Διάγραμμα 2), μια σχέση δηλαδή πάνω πια και από 2:1, ως προς τη δυναμική εξέλιξη του φαινομένου.[3]
Αναλυτικότερα, στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής, οι θάνατοι από νεοπλασίες το 2018 αντιπροσωπεύουν το 26,6% έναντι 21% το 1999 στο σύνολο των θανάτων στην περιοχή. Τα στοιχεία για την περίοδο 1999-2018 δείχνουν ότι υπάρχει μια σταθερή ανοδική τάση του ποσοστού θανάτων από νεοπλασίες στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής (βλ. Διάγραμμα 3 & Διάγραμμα 4), γεγονός που ναι μεν ακολουθεί τη γενική επιδημιολογική τάση αύξησης της συμμετοχής των νεοπλασιών στους θανάτους του πληθυσμού, όμως διαφοροποιείται όσον αφορά την ταχύτητα αυτής της ανόδου, όπως δείχνουν τα συγκριτικά στοιχεία με τη λοιπή Περιφέρεια Αττικής και άλλοι δείκτες που σταθμίζονται με βάση το δημογραφικό και νοσολογικό προφίλ του πληθυσμού.
Σε περιφερειακό επίπεδο και κάνοντας χρήση του δείκτη αδρής θνησιμότητας από νεοπλασίες (θάνατοι από νεοπλασίες ανά 100.000 μόνιμους κατοίκους) την περίοδο 1999-2017, διαπιστώνουμε ότι η Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής έχει τη 2η υψηλότερη μεταβολή στην Περιφέρεια Αττικής με 49,8% , η Π.Ε. Νήσων κατέχει την υψηλότερη θέση με μεταβολή 53,6% και ακολουθούν οι λοιπές Π.Ε. της Αττικής (βλ. Διάγραμμα 5).
Στη σχετική βιβλιογραφία και προκειμένου να αποτυπωθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η συγκριτική θέση μιας χωρικής ενότητας ως προς το συγκεκριμένο επιδημιολογικό φαινόμενο, χρησιμοποιείται προτυποποιημένος δείκτης θνησιμότητας.
Χρησιμοποιώντας το επιδημιολογικό προφίλ θανόντων από νεοπλασίες της χώρας μας ανά ηλικιακή ομάδα, αποτυπώσαμε με βάση τα νεότερα δεδομένα του 2018 τη σχετική θέση κάθε Περιφερειακής Ενότητας. Η Π.Ε. Δυτικής Αττικής έχει το 2ο υψηλότερο προτυποποιημένο δείκτη θνησιμότητας από νεοπλασίες σε όλη την ηπειρωτική χώρα και τον 4ο υψηλότερο σε όλη τη χώρα (βλ. Διάγραμμα 6).
Δεδομένου ότι τα διαθέσιμα στοιχεία θανάτων ανά αιτία παρέχονται μόνο σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων, είναι εμφανές ότι «αποκρύπτουν» ακόμα μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις σε επιμέρους χωρικά επίπεδα, όπως αυτά των Δήμων, των Κοινοτήτων και πολεοδομικών συνοικιών.
Η γειτνίαση συγκεκριμένων πολεοδομικών ενοτήτων και γειτονιών με συγκεντρώσεις οχλουσών και επικίνδυνων χρήσεων (χωματερές, διυλιστήρια, λατομεία, οικοδομικά υλικά, επιβαρυμένους συγκοινωνιακούς κόμβους) σε συνδυασμό με την από το 2010 επιστημονική διαπίστωση περί οικολογικού αποτυπώματος της υφιστάμενης βιομηχανικής δραστηριότητας (Θριάσιο) κατά 78 φορές μεγαλύτερου από την έκταση του Θριάσιου Πεδίου, αναδεικνύουν ως άμεση αναγκαιότητα την υγειονομική παρακολούθηση και επιτήρηση της περιοχής. Αξιοσημείωτο, είναι, επίσης το γεγονός ότι δεν έχει δημοσιευτεί η μελέτη των ρυπασμένων χώρων στην Αττική, παρά τις αναφορές περί ανάγκης περαιτέρω διερεύνησης για την οικο-τοξικότητά τους.
Τα στοιχεία για τη θνησιμότητα από νεοπλασίες προσφέρουν χρήσιμες ενδείξεις για την εκτίμηση της σχετικής θέσης της Δυτικής Αττικής δεδομένου ότι δεν υπάρχει επίσημη πηγή καταγραφής στοιχείων για τα διαγνωσμένα περιστατικά νεοπλασιών. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει ακόμα με κέντρα αναφοράς στο παγκόσμιο δίκτυο του ΟΗΕ για την καταγραφή και παρακολούθηση των νεοπλασιών με αποτέλεσμα να έχει στερηθεί ενός εξαιρετικά σημαντικού εργαλείου και για τη χωρική παρακολούθηση και αντιμετώπιση του φαινομένου. Η έλλειψη αυτή αποτελεί εμπόδιο στη χωρική παρακολούθηση της επιδημιολογίας των νεοπλασιών, πόσο μάλλον όταν στη Δυτική Αττική βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων στον ομώνυμο ΟΕΔΑ (δηλαδή στη Φυλή).
Δεδομένης της ιδιαιτερότητας της Δυτικής Αττικής (οικολογικό αποτύπωμα, συγκέντρωση οχλουσών χρήσεων, νεανικό δημογραφικό προφίλ), επείγει η συγκρότηση ενός τοπικού κέντρου αναφοράς για τον καρκίνο και τη στήριξη των κατοίκων καθώς και η ανάληψη συντονισμένης δημόσιας δράσης για την περιβαλλοντικά και υγειονομικά κατάλληλη διαχείριση των ρυπασμένων χώρων.
Επιπρόσθετα, η τρέχουσα υγειονομική κρίση του covid19 θέτει νέες προκλήσεις για την πρόσβαση στην αναγκαία υγειονομική φροντίδα αλλά και στην ανάγκη σοβαρής πια ενασχόλησης με τη διάσταση της δημόσιας υγείας και της περιβαλλοντικής υγιεινής, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τη Δυτική Αττική, την πιο επιβαρυμένη- διαχρονικά- περιοχή της χώρας μας.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι. Τα δεδομένα θανάτων ανά αιτία θανάτου και ανά Περιφερειακή Ενότητα έχουν αντληθεί από την ΕΛΣΤΑΤ, κατόπιν επίσημου αιτήματος πρόσβασης στα εν λόγω στοιχεία. Τονίζουμε ότι καθ’ όλη την περίοδο 1999-2018, η Δυτική Αττική είτε διοικητικά ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δυτικής Αττικής (1999-2010) είτε ως Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής (2010-), περιλαμβάνει ακριβώς της ίδια εδαφική περιφέρεια.
ΙΙ. Η επεξεργασία των στοιχείων και η δημιουργία γραφημάτων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση υπολογιστικού φύλλου xls. Για την προτυποποίηση του δείκτη θνησιμότητας από νεοπλασίες, χρησιμοποιείται το επιδημιολογικό προφίλ θανόντων από νεοπλασίες στο σύνολο της χώρας το 2018 (https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SPO13/-).
ΙΙΙ.Η συσχέτιση περιβαλλοντικών παραγόντων και επιδημιολογίας των νεοπλασιών αναφέρεται στις εκδόσεις του διεθνούς ερευνητικού κέντρου για τον καρκίνο του ΟΗΕ (https://www.iarc.fr) και σε επιστημονικές ιατρικές εκδόσεις (http://www.onco.gr/eepoe-oncology-book.html).
http://independent.academia.edu/DimitrisBourikos